સાબુકરણ-આંક

સાબુકરણ–આંક : 1 ગ્રા. તેલ અથવા ચરબી જેવાં એસ્ટરનું પૂર્ણ જળવિભાજન કરવાથી નીપજેલા ઍસિડનું તટસ્થીકરણ કરવા માટે આવશ્યક પોટૅશિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડનું મિલીગ્રામમાં વજન. જેમ એસ્ટરનો અણુભાર ઓછો તેમ તેનો સાબુકરણ-આંક ઊંચો. ‘સાબુકરણ’ શબ્દનો અર્થ સાબુ બનાવવો એમ થાય છે. ચરબીના આલ્કલી દ્વારા જળવિભાજનથી સાબુ બનાવી શકાય છે. સાબુ એ ખૂબ લાંબી શૃંખલા-વાળા ચરબીજ ઍસિડનો સોડિયમ-ક્ષાર છે;

દા.ત., સોડિયમ સ્ટિયરેટ Na⁺ C₁₇H₃₅COO^θ.

કેટલાંક તેલ / ચરબીના સાબુકરણ-આંક નીચે દર્શાવ્યા છે :

	સાબુકરણ-આંક
દિવેલ	181
કોપરેલ	255
મકાઈનું તેલ	190
કપાસિયા	193
માખણ	2102-30
માર્જરિન	1901-95
ઑલિવ તેલ	1851-90
અળસીનું તેલ	192
તાડનું તેલ (palm)	200
સરસિયું	175
સોયાતેલ	193
(મટન) ટૅલો	196200

જ. પો. ત્રિવેદી