રિબેકાઇટ (riebeckite = crocidolite) : ઍમ્ફિબોલ વર્ગનું ખનિજ. રાસા. બંધારણ : Na2Fe32+ Fe23+ Si8O22(OH)2. સ્ફ. વ. : મૉનોક્લિનિક. સ્ફ. સ્વ. : સ્ફટિકો લાંબા, પ્રિઝમૅટિક, લંબાઈને સમાંતર રેખાંકિત; દળદાર, રેસાદાર, સ્તંભાકાર, દાણાદાર. યુગ્મતા : (100) ફલક પર, સાદી પત્રવત્. પારભાસકથી લગભગ અપારદર્શક. સંભેદ : (110) પૂર્ણ. ભંગસપાટી : ખરબચડી, બરડ. ચમક : કાચમય, રેશમી. રંગ : ઘેરો વાદળીથી કાળો. કઠિનતા : 5. વિ. ઘ. : 3.32થી 3.382. પ્રકા. અચ. : α = 1.654થી 1.701, β = 1.662થી 1.711, γ = 1.668થી 1.717. પ્રકા. સંજ્ઞા. : – Ve કે + Ve; 2V = 40°થી 90°.
પ્રાપ્તિસ્થિતિ : મુખ્યત્વે તે ગ્રૅનાઇટ, સાયનાઇટ, ર્હાયોલાઇટ, ટ્રેકાઇટ, સ્તરબદ્ધ લોહપાષાણ (bedded ironstones) અને પ્રાકૃતિક વિકૃતિજન્ય શિસ્ટ ખડકોમાં મળે.
પ્રાપ્તિસ્થાનો : યુ.એસ., કૅનેડા, ગ્રીનલૅન્ડ, સ્કૉટલૅન્ડ, પૉર્ટુગલ, ફ્રાન્સ, ઑસ્ટ્રિયા, કૉર્સિકા, નાઇજીરિયા, દક્ષિણ આફ્રિકા, ઝામ્બિયા, કોરિયા, માડાગાસ્કર અને ઑસ્ટ્રેલિયામાં મળે છે.
ગિરીશભાઈ પંડ્યા