જિમ્નેશિયમ : ખાસ કરીને પાશ્ચાત્ય સ્થાપત્યમાં રમત અને અંગ-કસરત માટે બાંધેલી ઇમારતોનો સમૂહ. અંગ-કસરત અને શરીરસૌષ્ઠવની ક્રિયાઓ માટેના આયોજનવાળી ઇમારતો ‘જિમ’ અથવા ‘જિમ્નેશિયમ’ નામે ઓળખાય છે. ભારતીય સંદર્ભમાં ‘અખાડા’ આની સરખામણીમાં આવે. જિન્મેશિયમની ઇમારતોમાં ફરસ અને પ્રેક્ષકોના સમાવેશની બાબત ખાસ ધ્યાન માગી લે છે. હાલના સંદર્ભમાં શારીરિક કૌશલ કેળવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા યંત્રસરંજામને જોતાં આ ઇમારતોના આયોજનમાં એક ચોક્કસ અભિગમ કેળવવો પડે છે. આપણે ત્યાં આવાં નવાં સ્થળોને ‘વ્યાયામશાળા’ નામ અપાય છે.
રવીન્દ્ર વસાવડા