Chemistry

પૉલિયુરિધેન (પૉલિઆઇસોસાયનેટ) : સખત, ચમકદાર (glossy) અને દ્રાવક પ્રતિરોધી ગુણધર્મો ધરાવતાં સંશ્લેષિત રેઝિનમય (resinous), તંતુમય (fibrous), ફીણ જેવા અથવા પ્રત્યાસ્થલકી (elastomeric) કાર્બનિક બહુલકો. આ પૈકી ફેનિલ પદાર્થો(foams)નો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. ડાઇઆઇસોસાયનેટ (બે – NCO સમૂહ) સંયોજનનું ઓછામાં ઓછા બે ક્રિયાશીલ હાઇડ્રોજન ધરાવતા ડાયૉલ કે ડાઇએમાઇન જેવા સાથે સંઘનન…

પૉલિયેસ્ટર : મોટા, રૈખિક (linear) કે તિર્યક-બંધવાળા (cross-linked) અણુઓ ધરાવતા કાર્બનિક પદાર્થોનો એક સમૂહ અથવા એકલકો (monomers) તરીકે ઓળખાતા અનેક નાના અણુઓ વચ્ચે એસ્ટર બંધનો (linkages) સ્થાપિત થવાથી ઉદ્ભવતા બહુલકી (polymeric) પદાર્થો. આમાં એસ્ટર-સમૂહ મુખ્ય શૃંખલામાં હોય છે. સામાન્ય રીતે પૉલિયેસ્ટર પદાર્થો સમતુલ્ય (equivalent) પ્રમાણમાં લીધેલા ગ્લાયકૉલ (બે હાઇડ્રૉક્સિલ સમૂહ…

પૉલિસ્ટાઇરિન : સખત, પારદર્શક કાચ જેવું થરમૉપ્લાસ્ટિક રેઝિન. પૉલિસ્ટાઇરિનની લાક્ષણિકતા તેનો ઉત્તમ ઇલેક્ટ્રિકલ ઇન્સ્યુલેશન ગુણધર્મ, પાણી સાથે ઊંચી પ્રતિકારશક્તિ, ઊંચો વક્રીભવનાંક (refractive index), પારદર્શકતા તથા નીચા તાપમાને નરમ થવાનો ગુણધર્મ ગણાવી શકાય. ઇથાઇલ બેન્ઝિનનું ઊંચા તાપમાને ડીહાઇડ્રૉજિનેશન કરવાથી સ્ટાઇરિન બને છે. સ્ટાઇરિનનું મુક્ત-મૂલક ઉદ્દીપકો(પેરૉક્સાઇડ)ની હાજરીમાં જથ્થામાં દ્રાવણમાં તથા જલીય પાયસ…

પૉલિહેલાઇડ સંયોજનો : અણુદીઠ બે અથવા વધુ હેલોજન પરમાણુ ધરાવતાં હાઇડ્રોકાર્બન સંયોજનો. આમાં પૉલિબ્રોમો, પૉલિક્લોરો તથા પૉલિફ્લોરો સંયોજનો ઉપરાંત મિશ્ર હેલોજન ધરાવતાં સંયોજનો આવી જાય છે. પૉલિઆયોડાઇડ, થોડા અપવાદો સિવાય, સામાન્ય: અસ્થાયી હોય છે. તેથી તેઓનું સંશ્ર્લેષણ કરવું મુશ્કેલ બની રહે છે. પૉલિક્લોરાઇડો અને પૉલિબ્રૉમાઇડો બનાવવા માટે આલ્કેનનું ઊંચા તાપમાને…

પૉલિંગ, લિનસ કાર્લ (જ. 28 ફેબ્રુઆરી 1901, પૉર્ટલૅન્ડ, ઑરેગોન, યુ.એસ.એ.; અ. 19 ઑગસ્ટ 1994) : વીસમી સદીના પ્રખર રસાયણવિદ. તેમના પિતા હેરમૅન વિલિયમ પૉલિંગ તેમને નવ વર્ષના મૂકીને ગુજરી ગયેલા. 15 વર્ષની વયે પૉલિંગે રાસાયણિક ઇજનેર બનવાનું નક્કી કર્યું અને ઑરેગોન સ્ટેટ ઍગ્રિકલ્ચરલ કૉલેજમાં શિષ્યવૃત્તિ સાથે અભ્યાસ કરી, 1922માં બી.એસ.ની…

પોલોનિયમ : આધુનિક આવર્ત કોષ્ટકના 16મા (VI A) સમૂહનું વિકિરણધર્મી (radioactive) રાસાયણિક તત્ત્વ. સંજ્ઞા Po. 1898માં મેરી અને પિયર ક્યૂરીએ યુરેનિયમના ખનિજ પિચબ્લેન્ડમાંથી આ તત્ત્વ છૂટું પાડ્યું અને માતૃભૂમિ પોલૅન્ડ ઉપરથી તેને ‘પોલોનિયમ’ નામ આપ્યું. Po કુદરતમાં યુરેનિયમ, થોરિયમ અને ઍક્ટિનિયમની વિકિરક-ક્ષય-પેદાશ રૂપે મળે છે. કુદરતમાં તે ઘણું અલ્પ પ્રાપ્ય…

પ્રકાશક્રિયાશીલતા : એક અથવા વધુ અસમમિત (asymmetric) કાર્બન પરમાણુઓ ધરાવતા અણુઓ (સંયોજનો) દ્વારા તેમના ઉપર પડતા ધ્રુવીભૂત (polarised) પ્રકાશના આંદોલનતલની દિશાને ડાબી અથવા જમણી તરફ ઘુમાવવાનો ગુણધર્મ. આ ગુણધર્મ દર્શાવવા માટે આપેલો અણુ તેના આરસી-પ્રતિબિંબ (mirror image) ઉપર અધ્યારોપ્ય (superimposable) ન હોય તે આવશ્યક છે. પ્રકાશક્રિયાશીલ સંયોજન અને તેના પ્રતિબિંબને…