વનસ્પતિરોગશાસ્ત્ર

કેવડિયો : વનસ્પતિનાં પાંદડાં અને શિરાને પીળાં કે હરિત-પીળાં બનાવી દેતો રોગ. ફૂગ (fungus), વિષાણુ (virus) અથવા મૂળતત્વ(element)ના અભાવથી વનસ્પતિને આ રોગ થાય છે. ડાઉની મિલ્ડ્યૂ નામની ફૂગને લીધે પાંદડાં ઉપરની બાજુએથી પીળાં દેખાય છે, જ્યારે નીચેની બાજુએથી સહેજ રાખોડી અથવા જાંબુડિયાં રોમ ઊગે છે. પાંદડાં સુકાઈને કરમાઈ જાય છે.…

કોકીડીઓ ઓઇડો માયકોસિસ : કોકીડીઓઇડીસ ઇમિટિસ નામની ફૂગથી વનસ્પતિને થતો રોગ. સેબોરાડ ગ્લુકોઝ અગારના માધ્યમ ઉપર તે ફૂગ જેવું તંતુમય સંવર્ધન દર્શાવે છે, જ્યારે રોગગ્રસ્ત ભાગમાંથી થતા બહિ:સ્રાવમાં તે જાડી દીવાલના આંતર બીજાણુવાળા એકકોષીય જીવ તરીકે દેખાય છે. આ રોગ વૅલીફીવર, સાન વાકીન ફીવર અને ડેઝર્ટ રૂમેટિઝમ જેવા જુદા જુદા…

ખડખડિયો : ફળ, પાક ને જંગલી ઝાડોને થતો રોગ. આ રોગ ફળપાકો અને જંગલી ઝાડોમાં ફૂગ કે સૂક્ષ્મ પરોપજીવીનું ડાળી પર આક્રમણ થવાથી થાય છે. ડાળીનાં પાન સુકાઈ જાય છે. આવાં સુકાયેલાં પાન ડાળી સાથે ચોંટી રહે છે. લીલા ઝાડમાં ભૂખરાં સુકાયેલાં પાન અલગ તરી આવે છે. રોગનું આક્રમણ વધુ…

ખાપરા બીટલ : ઘઉંની વાંતરી તરીકે જાણીતો ઢાલપક્ષ (coleoptera) શ્રેણીના ડરમેસ્ટિડી કુળનો કીટક. ખાસ કરીને ઘઉંને નુકસાન કરવા ઉપરાંત આ કીટક જવ, ચોખા, જુવાર, મકાઈને પણ નુકસાન કરે છે. પુખ્ત કીટક 2.5 મિમી. જેટલો લાંબો અને લગભગ લંબગોળ આકારનો હોય છે. તે શરીરે ભૂખરા વાળ તેમજ આછા બદામી રંગના ડાઘા…

ગાંઠનો કોહવારો : જુદી જુદી સૂક્ષ્મ પરોપજીવી જીવાત વનસ્પતિનાં થડ, ડાળી કે મૂળની ગાંઠમાં પ્રવેશ કરી તે ભાગોમાં ફૂગ, આંતરકોષ અને પેશીમાં વૃદ્ધિ કરી તેમાંથી ખોરાક લઈ વૃદ્ધિ કરે છે. તેથી ગાંઠમાં કોષોનું મૃત્યુ થવાથી આવી ગાંઠમાં સડો પેદા થાય છે. તેને ગાંઠના કોહવારા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. હિંમતસિંહ લાલસિંહ…