રક્ષા મ. વ્યાસ

ફિક્ટે/ફિખ્તે, જોહાન ગોટલિબ (જ. 19 મે 1762, રામેનો, સૅક્સોની, જર્મની; અ. 27 જાન્યુઆરી 1814, બર્લિન) : આદર્શવાદી ચિંતક અને જર્મન વૈચારિક રાષ્ટ્રવાદનો ઉદગાતા. જીવનમાં અનેક ચડાવ-ઉતાર અનુભવનાર આ ચિંતકે બર્લિનમાંની જેના યુનિવર્સિટીમાં પ્રાધ્યાપક તરીકે કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. બર્લિન યુનિવર્સિટીના પ્રથમ રેક્ટર તરીકે તેઓ ચૂંટાયા હતા. આ ચિંતક પર લેસિંગ,…

ફિલિબસ્ટરિંગ : ધારાગૃહ દ્વારા નિર્દેશિત ખરડા પસાર થતા અટકાવવા કે તેને વિલંબમાં નાંખવા ધારાગૃહના લઘુમતી પક્ષના સભ્ય દ્વારા ચાલુ રાખવામાં આવતું અંતહીન અને અર્થહીન વક્તવ્ય. સંસદ કે ધારાસભાના કોઈ પણ ગૃહમાં, બહુમતી સભ્યો ખરડાની તરફેણ કરતા હોય તોપણ પ્રલંબ, લગાતાર અને અર્થહીન વક્તવ્ય ચાલુ રાખી ખરડાને મંજૂર થતો અટકાવવાની તે…

ફ્યુઇજી (જ. 6 ઑગસ્ટ 1884 સાન-સૂઇક્યો, જાપાન; અ. ?) : ગાંધી વિચારસરણી અને અહિંસક રીતરસમને વરેલા જાપાનના સર્વોદય નેતા. જાપાનના ગાંધી તરીકે તેઓ ઓળખાતા હતા. તેમણે શાળાજીવન દરમિયાન ખેતીવાડીનું શિક્ષણ મેળવ્યું અને પછીથી ધાર્મિક શિક્ષણ લીધું. 18 વર્ષની ભરયુવાન વયે ધર્મકાર્યને જીવન સમર્પિત કરવાનો સંકલ્પ કરી બૌદ્ધ ભિક્ષુ બનવાનું પસંદ…

બક્ષી, ગુલામ મહંમદ  (જ. જુલાઈ 1907) : આઝાદીના લડવૈયા, કાશ્મીરના ભૂતપૂર્વ મુખ્યપ્રધાન અને રાષ્ટ્રવાદી નેતા. પિતા શકીલ અહમદ બક્ષી. કિશોરાવસ્થામાં પર્વતખેડુ બનવાનો શોખ હોવાથી લદ્દાખ અને સ્કાર્ફના પહાડો તેઓ ખૂંદી વળ્યા હતા. આથી તેમનું શરીર તાલીમબદ્ધ અને કસાયેલ હતું. પ્રારંભે અખિલ હિંદ ચરખા સંઘના સભ્ય હતા. શિક્ષક તરીકે તેમણે વ્યાવસાયિક…

બફર રાજ્યો : બે બળવાન રાજ્યો, રાષ્ટ્રો કે વિસ્તારો વચ્ચે સ્થિત નાનું રાજ્ય જે પોતે એક સ્વતંત્ર રાજ્ય હોય. આવા રાજ્યનું અસ્તિત્વ પડોશનાં બે મોટાં રાજ્યો કે વિસ્તારો વચ્ચે અવરોધ પેદા કરતું હોય છે. સત્તાના રાજકારણની આ એક પ્રકારની પારંપારિક વ્યવસ્થા છે. 1815ની વિયેના કૉંગ્રેસ અને 1919ની પૅરિસ પીસ કૉન્ફરન્સ…