ચિત્રકલા

પૉલિગ્નોટસ (જ. ઈ. સ. પૂ. 5૦૦, થાઓસ (Thaos), ગ્રીસ; અ. ઈ. સ. પૂ. 44૦, ઍથેન્સ) : પેરિક્લિસના સમયનો મહાન ગ્રીક ચિત્રકાર. તે થ્રેસમાં આવેલ થેસોસનો વતની હતો; પરંતુ ઍથેન્સમાં ઘણાં વર્ષો રહીને ત્યાંનો નાગરિક બન્યો હતો. તત્કાલીન ઍથેન્સની જાણીતી ઇમારતો તથા સભાખંડોની દીવાલો પર પુરાણકથાઓનાં વિશાળ સુંદર આબેહૂબ ચિત્રો તેણે…

પ્રભા, બી. (જ. 1931, નાગપુર) : મહિલા ચિત્રકાર. મુંબઈની સર જે. જે. સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટમાંથી 1955માં મ્યૂરલ ચિત્રકળામાં ડિપ્લોમા મેળવ્યો. 1956થી શરૂ કરીને લગભગ પ્રત્યેક વર્ષે તે મુંબઈમાં પોતાનાં ચિત્રોનાં વૈયક્તિક પ્રદર્શનો કરતાં રહ્યાં છે. આ ઉપરાંત બૅંગકૉક, જાપાન તથા યુરોપના વિવિધ દેશોમાં પણ તે પ્રદર્શનો કરતાં રહ્યાં છે. તેમનાં…

પ્રારંભકાલીન ખ્રિસ્તી કળા : ખ્રિસ્તી ધર્મના શરૂઆતના તબક્કાની કળા. ઈસવી સનની પ્રારંભિક સદીઓમાં રોમન સામ્રાજ્યનો ધ્વંસ થઈ રહ્યો હતો ત્યારે મધ્યપૂર્વમાંથી પ્રચાર દ્વારા આવેલા ખ્રિસ્તી ધર્મે યુરોપમાં પકડ જમાવી. ખ્રિસ્તી કળાનો ઉદભવ રોમન સામ્રાજ્યમાં ભળેલા કેટલાક એશિયાઈ દેશોનાં સાંસ્કૃતિક પરિબળો, સામાજિક-આધ્યાત્મિક ખ્યાલો અને પ્રતિભાવોમાંથી થયેલો છે. એશિયાઈ દેશો સુધી વિસ્તરેલા…

‘પ્રિરફાયેલાઇટ બ્રધરહુડ’ ચિત્રકળા : 1848માં બ્રિટનમાં ઉદભવેલી અને ઓગણીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં પાંગરેલી ચિત્રશૈલી. ઓગણીસમી સદીની મધ્યમાં સ્થાપિત મૂલ્યો અને સ્વીકૃત પ્રણાલીઓ સામે તેણે ક્રાંતિકારી વાતાવરણ ફેલાવ્યું. તેના સ્થાપકો ત્રણ પ્રખર વિચારકો અને ચિત્રકારો હતા : દાન્તે ગૅબ્રિયલ રૉઝેતી, વિલિયમ હૉલ્માન હન્ટ અને જૉન એવરેટ મિલે. પાછળથી તેમાં ટૉમસ વૂલ્નર, બર્ન…

ફખ્રી બરૂસ્વી (અ. 1618) : નક્શ/તરાશી(silhouette cutting)ના નામે ઓળખાતી એક પ્રકારની ચિત્રકલાનો વિશ્વવિખ્યાત તુર્કી કલાકાર. સફેદ કાગળમાંથી કાપીને બનાવેલી વિવિધ પ્રકારની કલાત્મક આકૃતિઓ, કાળા રંગની ભૂમિકા ઉપર ચોંટાડીને સુંદર અને આકર્ષક ચિત્રો તૈયાર કરવાની આ કળા મૂળ ઈરાનમાં વિકાસ પામી હતી. સત્તરમા સૈકામાં તે ઈરાનમાંથી તુર્કીમાં અને ત્યાંથી યુરોપમાં પ્રસાર…

ફારૂકી, અનીસ (જ. 1938, સુલતાનપુર, ઉત્તરપ્રદેશ) : ભારતીય ચિત્રકાર અને શિલ્પી. 1959માં તેમણે મુંબઈની સર જે. જે. સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટમાંથી ચિત્રકલાનો ડિપ્લોમા મેળવ્યો. આ પછી 1962માં આગ્રા યુનિવર્સિટીમાંથી ચિત્રકલાની અનુસ્નાતક પદવી મેળવી તથા 1964માં કલા-ઇતિહાસ વિશે પીએચ.ડી.ની પદવી મેળવી. 1962થી 1966 દરમિયાન તેમણે કાનપુર, દહેરાદૂન, અલીગઢ અને દિલ્હીમાં પોતાની કલાકૃતિઓનાં…

ફીનિન્જર, લિયૉનલ (જ. 1871, ન્યૂયૉર્ક, અમેરિકા; અ. 1956, ન્યૂયૉર્ક.) : જર્મન અભિવ્યક્તિવાદી ચિત્રકાર. તેઓ 16 વરસની ઉંમરે અમેરિકા છોડી માબાપ સાથે બર્લિનમાં સ્થાયી થયા. 1892–93માં પૅરિસની અકાદમી કોલા રોસીમાં કલાઅભ્યાસ કર્યો. 1912 સુધીમાં બર્લિનસ્થિત બ્રુક જૂથના ચિત્રકારો સાથે સંપર્ક અને મૈત્રી કેળવ્યાં; જેમાંથી હેકલ અને શ્મિટરોટલુફ સાથેની મૈત્રી ઘનિષ્ઠ થઈ;…