આયુર્વિજ્ઞાન

ડેલબ્રુક, મૅક્સ (જ. 4, સપ્ટેમ્બર 1906, બર્લિન, જર્મની; અ. 10 માર્ચ 1981, કૅલિફૉર્નિયા, યુ.એસ.) : જર્મન વિજ્ઞાની. તેમને આલ્ફ્રેડ ડી. હર્ષી અને સાલ્વેડોર એડવર્ડ લુરિયા સાથે વિષાણુઓની જનીની સંરચના (genetic structure) અને સંખ્યાવૃદ્ધિની પ્રવિધિઓ અંગેના સંશોધન માટે 1969નું શરીરક્રિયા વિજ્ઞાનનું નોબેલ પારિતોષિક એનાયત થયું હતું. તેઓ ભૌતિકશાસ્ત્રી નેઇલ્સ બોહરના વિદ્યાર્થી…

ડેલ, સર હેન્રી હેલેટ (જ. 9 જૂન, 1875, લંડન; અ. 23 જુલાઈ, 1968, કેમ્બ્રિજ) : ઑટો લોએવી સાથે 1936નું નોબેલ પારિતોષક મેળવનાર અંગ્રેજ વિજ્ઞાની. ડેલ અંગ્રેજ શરીરક્રિયાવિદ (physiologist) અને ઔષધવિદ (pharmacologist) હતા. તેઓ કેમ્બ્રિજ, લંડન અને ફ્રૅન્કફર્ટ ખાતે મેડિસિન ભણ્યા. 1904માં તે વેલકમ લૅબોરેટરીમાં જોડાયા. તેમણે જી. બર્જર સાથે કામ…

ડોઇઝી, એડવર્ડ એડેલ્બર્ટ (જ. 13 નવેમ્બર 1893, હ્યૂમ, ઇલિનૉઇસ, યુ. એસ.;  અ. 23 ઑક્ટોબર 1986, સેન્ટ લુઈ) : અમેરિકન જૈવરસાયણશાસ્ત્રી. વિટામિન ‘કે’નું રાસાયણિક બંધારણ શોધી કાઢવા માટે તેમને 1943નું નોબેલ પારિતોષિક મળ્યું હતું. તેમના સહવિજેતા હેન્રીક કાર્લ પીટર ડામ હતા, જેમણે વિટામિન ‘કે’ શોધ્યું હતું. તે ઇલિનૉઇસમાં ભણ્યા હતા. તેમણે…

ડૉપ્લર પારધ્વનિ આલેખન : લોહીના વહનમાં ઉદભવતા વિકારોનું નિદાન કરવાની પદ્ધતિ. અવાજ તરંગો દ્વારા ગતિ કરે છે. આપણા કાન અવાજના બધા જ પ્રકારના તરંગો ઝીલી શકતા નથી તેથી કેટલાક અવાજના તરંગોને આપણે સાંભળી શકતા નથી. આ પ્રકારના અવાજને અશ્રાવ્યધ્વનિ અથવા પારધ્વનિ (ultrasound) કહે છે. આ પ્રકારના અશ્રાવ્યધ્વનિના તરંગો જ્યારે કોઈ…

ડોમાક, ગેર્હાર્ડ (જ. 30 ઑક્ટોબર 1895, લેગો, બ્રાન્ડેનબર્ગ;  અ. 24 એપ્રિલ 1964, એલ્બર્ફેલ્ડ, જર્મની) : જર્મન વિજ્ઞાની. તેમને 1939નું  નોબેલ પારિતોષિક તેમની પ્રૉન્ટોસિલની જીવાણુ(bacteria)વિરોધી અસરો શોધી કાઢવા માટે આપવાનું જાહેર થયું હતું. 1932માં પ્રૉન્ટોસિલ રેડ નામનું સલ્ફોનેમાઇડ જૂથ ધરાવતો એક રંગ (dye) તેમણે શોધી કાઢ્યો. 1935માં તેનાં પરિણામો પ્રકાશિત થયાં.…