જેતલાલ જુનેજા
ઍલ્યુમિનિયમ
ઍલ્યુમિનિયમ : આવર્ત કોષ્ટકના ત્રીજા સમૂહનું, પૃથ્વીના પોપડામાં સૌથી વધુ પ્રમાણમાં (8 %) મળી આવતું રાસાયણિક ધાતુ-તત્વ. સંજ્ઞા Al. લોહ કરતાં પણ વધુ પ્રમાણમાં પ્રાપ્ય હોવા છતાં ઓગણીસમી સદીના છેલ્લા દાયકા પછી જ તે બહોળા વપરાશમાં આવ્યું હતું. આનું કારણ તેની ઑક્સિજન પ્રત્યેની તીવ્ર બંધુતા (affinity) છે, જેથી ખનિજમાંથી તેને…
વધુ વાંચો >ક્ષેત્રગલન (zone melting) અને ક્ષેત્રશુદ્ધીકરણ (zone refining)
ક્ષેત્રગલન (zone melting) અને ક્ષેત્રશુદ્ધીકરણ (zone refining) : તત્વ અથવા સંયોજનને શુદ્ધ કરવા અથવા તેના સંઘટનનું ગલનની ક્રિયા દ્વારા નિયંત્રણ કરવા માટે વપરાતી કાર્યપદ્ધતિ. તેમાં ઘન પદાર્થના એક છેડા તરફના થોડા ભાગને (ક્ષેત્રને) પિગાળવામાં આવે છે. આથી ઘનમાં રહેલી અશુદ્ધિઓનું ઘન-પ્રવાહી ધાર આગળ પુનર્વિતરણ થાય છે કારણ કે પ્રવાહી અને…
વધુ વાંચો >