શિલીન નં. શુક્લ

તનુગંડિકાકાઠિન્ય (tuberous sclerosis) : આંચકી આવવી, મનોબૌદ્ધિક ઊણપ તથા ત્વક્તૈલાર્બુદ (adenoma sebaceum) વાળો વારસાગત ઊતરી આવતો રોગ. તેને બાર્નેવિલનો રોગ પણ કહે છે. તે અલિંગસૂત્રીય પ્રભાવી (autosomal dominant) પ્રકારના વારસા રૂપે પેઢી-દર-પેઢી ઊતરી આવે છે. કપાળ અને ગાલ પર પતંગિયાની પાંખોના આકારવાળા વિસ્તારમાં નાની નાની ફોલ્લીઓ રૂપે ત્વક્તૈલાર્બુદો થાય છે.…

તનુતંતુજનક (fibrinogen) : લોહી ગંઠાવાની ક્રિયામાં અગત્યનો ક્રિયાશીલ ઘટક. તેના મહત્વને કારણે લોહીના ગંઠનની ક્રિયામાં ઉપયોગી વિવિધ 13 ઘટકો અને અન્ય પ્રોટીનોમાં તેને પ્રથમ ઘટક (factor -I) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેના અણુઓ 340 કિલો ડેલ્ટોન્સ કદના હોય છે. અને તેનું રુધિરજળ(plasma)માંનું પ્રમાણ 300 મિગ્રા/ડેસી લિ. અથવા 9 માઇક્રોરોમ જેટલું…

તમાકુસેવન : તમાકુ કે તેની પેદાશ કે બનાવટને ખાવી, ચાવીને તેના રસનું પાન કરવું, સૂંઘવી, દાંતે અને પેઢાં પર ઘસવી કે તેનું ધૂમ્રપાન કરવું તથા તેની આદત અથવા કુટેવ પડવી તે. 40 % કૅન્સરના દર્દીઓમાં તમાકુનું સેવન હોય છે અને તેથી તેનો નિષેધ કૅન્સર થતું રોકી શકે તેવી માન્યતા ઉત્પન્ન…

તરસ : પાણી પીવાની ઇચ્છા થાય તેવી સંવેદના. શરીરમાંની વિવિધ જૈવભૌતિક સ્થિતિઓ તરસની સંવેદના ઉત્પન્ન કરે છે, જેમાં શરીરના પ્રવાહીની સાંદ્રતા (concentration) કે આસૃતિ(osmoticity)નો વધારો મુખ્ય પરિબળ ગણાય છે. તે મુખ્યત્વે બે સ્થિતિમાં થાય છે : શરીરમાંથી પાણી વધુ પ્રમાણમાં નીકળી જાય અથવા શરીરમાં ક્ષારનું પ્રમાણ વધે. શરીરમાંથી પાણી નીકળી…

તાનિકા પેટુ (meningocele) : કરોડરજ્જુનાં આવરણોની બનેલી એક નાની પોટલી જેવી કમરના પાછલા ભાગમાં ઉદભવતી પોલી ગાંઠ અથવા કોષ્ઠ(cyst). જ્યારે તેમાં કરોડરજ્જુની ચેતા પેશી પણ હોય ત્યારે તેને તાનિકા-મેરુ પેટુ (meningomyelocele) કહે છે. કરોડના મણકાની પાછલી બાજુએ મણકાની બે પટ્ટીઓ ભેગી થઈને મણિકાકંટક (spine) બનાવે છે, જે પીઠ તરફ હોય…