મૅક્સવેલનો રાક્ષસ

મૅક્સવેલનો રાક્ષસ (Maxwell’s Demon) : એક કાલ્પનિક બુદ્ધિશાળી જીવ (અથવા ક્રિયાત્મક રીતે તદનુરૂપ સાધન), જે પ્રત્યેક અણુને પારખી, તેની ગતિને અનુરૂપ પ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. 1871માં જેમ્સ ક્લાર્ક મૅક્સવેલે ઉષ્માગતિશાસ્ત્રના બીજા નિયમના ઉલ્લંઘનની શક્યતા દર્શાવવા તેની કલ્પના કરી હતી. આ નિયમ મુજબ ઉષ્મા ઠંડા પદાર્થમાંથી ગરમ પદાર્થ તરફ કુદરતી રીતે…