ચતુરંગ

ચતુરંગ : ઉત્તર હિંદુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતનો પ્રાચીન ગાયનપ્રકાર. સોમેશ્વર દ્વારા લિખિત ‘માનસોલ્લાસ’ અથવા ‘અભિલાષિતાર્થ-ચિંતામણિ’(1127)માં તેનો ‘ચતુર્મુખ’ નામથી ઉલ્લેખ છે. આ ગાયનપ્રકારમાં અસ્તાઈ અને અંતરા એ બે વિભાગ ધ્રુપદ ગાયનપ્રકારની જેમ બંદિસ્ત કરેલા, રાગદારીમાં ઢાળેલા હોય છે, ત્રીજો વિભાગ ‘સા, રે, ગ, મ’ ઇત્યાદિ સ્વરનામોથી ગૂંથેલો હોય છે તથા છેલ્લા એટલે…